Уды Иисусовы (текст кантат Букстехуде)
Сочинение в полном виде опубликовано в MPL 184, 1319 sqq (уже Минь сомневается в авторстве Бернарда Клервоского, и вообще в его склонности к гимнографии)
RHYTHMICA ORATIO AD UNUM QUODLIBET MEMBRORUM CHRISTI PATIENTIS ET A CRUCE PENDENTIS
[1319] AD PEDES
Salve, mundi salutare:
Salve, salve, Jesu chare,
Cruci tuae me aptare
Vellem vere, tu scis quare
Da mihi tui copiam.
Ac si praesens sis accedo,
Imo te praesentem credo.
O quam mundum hic te cerno!
Ecce tibi me prosterno:
Sis facilis ad veniam.
Clavos pedum, plagas duras.
Et tam graves impressuras
Circumplector cum affectu,
Tuo pavens in aspectu,
Tuorum memor vulnerum.
Grates tantae charitati,
Nos agamus vulnerati.
O amator peccatorum,
Reparator confractorum:
O dulcis pater pauperum!
Quidquid est in me confractum
Dissipatum, aut distractum,
Dulcis Jesu, totum sana,
Tu restaura, tu complana,
Tam pio medicamine.
Te in tua cruce quaero,
Prout queo, corde mero;
Me sanabis hic, ut spero:
Sana me, et salvus ero,
In tuo lavans sanguine,
[1319] Plagas tuas rubicundas,
Et fixuras tam profundas,
Cordi meo fac inscribi,
Ut configar totus tibi,
Te modis amans omnibus.
Dulcis Jesu, pie Deus,
Ad te clamo licet reus:
Praebe mihi te benignum,
Ne repellas me indignum
De tuis sanctis pedibus
Coram cruce procumbentem,
Hosque pedes complectentem,
Jesu bone, non me spernas,
Sed de cruce sancta cernas
Compassionis gratia.
In hac cruce stans directe,
Vide me, o mi dilecte,
Ad te totum me converte:
Esto sanus, dic aperte,
Dimitto tibi omnia.
AD GENUA
Salve, Jesu, rex sanctorum,
Spes votiva peccatorum,
Crucis ligno tanquam reus
Pendens homo verus Deus,
Caducis nutans genibus.
O quam pauper! o quam nudus!
Qualis es in cruce ludus
Derisorum totus factus,
Sponte tamen, non coactus,
Attritus membris omnibus!
[1320] Sanguis tuus abundanter
Fusus, fluit incessanter,
Totus lotus in cruore,
Stas in maximo dolore,
Praecinctus vili tegmine.
O Majestas infinita!
O egestas inaudita!
Quis pro tanta charitate,
Quaerit te in veritate,
Dans sanguinem pro sanguine?
Quid sum tibi responsurus,
Actu vilis, corde durus?
Quid rependam amatori,
Qui elegit pro me mori,
Ne dupla morte morerer?
Amor tuus amor fortis,
Quem non vincunt jura mortis:
O quam pia me sub cura,
Tua foves in pressura,
Ne morsu mortis vulnerer!
Ecce tuo prae amore,
Te complector cum rubore:
Me coapta diligenter,
Tu scis causam evidenter,
Sed suffer et dissimula.
Hoc quod ago non te gravet,
Sed me sanet et me lavet
Inquinatum et aegrotum,
Sanguis fluens hic per totum,
Ut non supersit macula.
In hac cruce te cruentum,
Te contemptum et distentum,
[1321] Ut requiram, me impelle,
Et hoc imple meum velle,
Facturus quod desidero.
Ut te quaeram mente pura,
Sit haec mea prima cura.
Non est labor, nec gravabor
Sed sanabor et mundabor,
Cum te complexus fuero.
AD MANUS
Salve, Jesu, pastor bone,
Fatigatus in agone,
Qui per lignum es distractus,
Et ad lignum es compactus,
Expansis sanctis manibus.
Manus sanctae, vos avete,
Rosis novis adimplete,
Hos ad ramos dure junctae,
Et crudeli ferro punctae
Tot guttis decurrentibus
Ecce fluit circumquaque
Manu tua de utraque,
Sanguis tuus copiose,
Rubicundus instar rosae,
Magnae salutis pretium.
Manus clavis perforatas,
Et cruore purpuratas.
Corde primo prae amore,
Sitibundo bibens ore,
Cruoris stillicidium.
O quam large te exponis
Promptus malis atque bonis!
Trahis pigros, pios vocas,
Et in tuis ulnis locas,
Paratus gratis omnibus.
Ecce tibi me praesento,
Vulnerato et cruento:
Semper aegris misereris;
De me ergo ne graveris
Qui praesto es amantibus,
In hac cruce sic intensus,
In te meos trahe sensus,
Meum posse, velle, scire,
Cruci tuae fac servire,
Me tuis apta brachiis.
In tam lata charitate
Trahe me in veritate,
Propter crucem tuam almam,
Trahe me ad crucis palmam,
Dans finem meis vitiis.
Manus sanctae, vos amplector,
Et gemendo condelector;
Grates ago plagis tantis,
Clavis duris, guttis sanctis,
Dans lacrymas cum osculis
In cruore tuo lotum,
Me commendo tibi totum:
Tuae sanctae manus istae
Me defendant, Jesu Christe,
Extremis in periculis.
[1321] AD LATUS
Salve, Jesu, summe bonus
Ad parcendum nimis pronus:
Membra tua macilenta
Quam acerbe sunt distenta
In ramo crucis torrida!
Salve, latus Salvatoris,
In quo latet mel dulcoris,
In quo patet vis amoris
Ex quo scatet fons cruoris,
Qui corda lavat sordida.
Ecce tibi appropinquo,
Parce, Jesu, si delinquo:
Verecunda quidem fronte,
Ad te tamen veni sponte,
Scrutari tua vulnera.
Salve, mitis apertura,
De qua manat vena pura,
Porta patens et profunda
Super rosam rubicunda
Medela salutifera.
Odor tuus super vinum,
Virus pellens serpentinum;
Potus tuus, potus vitae:
Qui sititis, huc venite,
Tu dulce vulnus aperi.
Plaga rubens, aperire.
Fac cor meum te sentire,
Sine me in te transire,
Vellem totus introire;
Pulsanti pande pauperi.
Ore meo te contingo,
Et ardenter ad me stringo:
In te meum cor intingo,
Et ferventi corde lingo;
Me totum in te trajice.
O quam dulcis sapor iste!
Qui te gustat, Jesu Christe,
Tuo victus a dulcore,
Mori posset prae amore,
Te unum amans unice.
In hac fossa me reconde,
Infer meum cor profunde,
Ubi latens incalescat,
Et in pace conquiescat,
Nec prorsus quemquam timeat
Hora mortis meus flatus
Intret, Jesu, tuum latus,
Hinc exspirans in te vadat;
Ne hunc leo trux invadat,
Sed apud te permaneat.
AD PECTUS
Salve, salus mea Deus,
Jesu dulcis amor meus:
Salve, pectus reverendum,
Cum tremore contingendum
Amoris domicilium.
Ave, thronus Trinitatis,
Arca latae charitatis,
[1322] Firmamentum infirmatis,
Pax et pausa fatigatis,
Humilium triclinium.
Salve, Jesu reverende,
Digne semper inquirende;
Me praesentem hic attende,
Accedentem me succende,
Praecordiali gratia.
Pectus mihi confer mundum,
Ardens, pium, gemebundum,
Voluntatem abnegatam,
Tibi semper conformatam,
Juncta virtutum copia.
Jesu dulcis, pastor pie,
Fili Dei et Mariae,
Largo fonte tui cordis,
Foeditatem meae sordis,
Benigne pater, dilue.
Ave, splendor et figura
Summi Dei genitura,
De thesauris tuis plenis
Desolatis et egenis
Munus clementer perflue.
Dulcis Jesu Christi pectus,
Tuo fiam dono rectus,
Absolutus a peccatis,
Ardens igne charitatis
Ut semper te recogitem.
Tu abyssus es sophiae,
Angelorum harmoniae
Te collaudant, ex te fluxit
Quod Joannes cubans suxit:
In te fac ut inhabitem.
Ave, fons benignitatis,
Plenitudo deitatis
Corporalis in te manet:
Vanitatem in me sanet
Quod tu confers consilium.
Ave, verum templum Dei;
Precor, miserere mei:
Tu totius arca boni,
Fac electis me apponi,
Vas dives, Deus omnium.
AD COR
Summi Regis cor, aveto,
Te saluto corde laeto,
Te complecti me delectat,
Et hoc meum cor affectat,
Ut ad te loquar, animes.
Quo amore vincebaris,
Quo dolore torquebaris,
Cum te totum exhaurires,
Ut te nobis impartires,
Et nos a morte tolleres?
O mors illa quam amara,
Quam immitis, quam avara;
Quae per cellam introivit,
In qua mundi vita vivit,
Te mordens, cor dulcissimum!
[1323] Propter mortem quam tulisti
Quando pro me defecisti,
Cordis mei cor dilectum,
In te meum fer affectum,
Hoc est quod opto plurimum.
O cor dulce praedilectum,
Munda cor meum illectum,
Et in vanis induratum;
Pium fac et timoratum,
Repulso tetro frigore.
Per medullam cordis mei,
Peccatoris atque rei,
Tuus amor transferatur,
Quo cor totum rapiatur
Languens amoris vulnere.
Dilatare, aperire,
Tanquam rosa fragrans mire,
Cordi meo te conjunge,
Unge illud et compunge;
Qui amat te, quid patitur?
Quidnam agat nescit vere,
Nec se valet cohibere,
Nullum modum dat amori,
Multa morte vellet mori,
Amore quisquis vincitur.
Viva cordis voce clamo,
Dulce cor; te namque amo:
Ad cor meum inclinare,
Ut se possit applicare,
Devoto tibi pectore.
Tuo vivat in amore
Ne dormitet in torpore,
Ad te oret, ad te ploret
Te adoret, te honoret,
Te fruens omni tempore.
Rosa cordis, aperire,
[1323] Cujus odor fragrat mire,
Te dignare dilatare,
Fac cor meum anhelare
Flamma desiderii.
Da cor cordi sociari,
Tecum, Jesu, vulnerari.
Nam cor cordi similatur,
Si cor meum perforatur
Sagittis improperii.
Infer tuum intra sinum
Cor ut tibi sit vicinum,
In dolore gaudioso
Cum deformi specioso,
Quod vix se ipsum capiat
Hic repauset, hic moretur,
Ecce jam post te movetur,
Te ardenter vult sitire.
Jesu, noli contraire,
Ut bene de te sentiat.
AD FACIEM
Salve, caput cruentatum,
Totum spinis coronatum,
Conquassatum, vulneratum,
Arundine verberatum,
Facie sputis illita.
Salve, cujus dulcis vultus,
Immutatus et incultus,
Immutavit suum florem,
Totus versus in pallorem
Quem [...] coeli curia.
Omnis vigor atque viror
Hinc recessit, non admiror,
Mors apparet in aspectu
Totus pendens in defectu,
Attritus aegra macie.
[1324] Sic affectus, sic despectus,
Propter me sic interfectus,
Peccatori tam indigno
Cum amoris intersigno
Appare clara facie.
In hac tua passione,
Me agnosce, Pastor bone,
Cujus sumpsi mel ex ore,
Haustum lactis cum dulcore,
Prae omnibus deliciis.
Non me reum asperneris,
Nec indignum dedigneris,
Morte tibi jam vicina,
Tuum caput hic inclina,
In meis pausa brachiis.
Tuae sanctae passioni
Me gauderem interponi,
In hac cruce tecum mori:
Praesta crucis amatori,
Sub cruce tua moriar.
Morti tuae tam amarae
Grates ago, Jesu chare;
Qui es clemens, pie Deus,
Fac quod petit tuus reus,
Ut absque te non finiar.
Dum me mori est necesse,
Noli mihi tunc deesse;
In tremenda mortis hora
Veni, Jesu, absque mora,
Tuere me et libera.
Cum me jubes emigrare,
Jesu chare, tunc appare:
O amator amplectende,
Temetipsum tunc ostende
In cruce salutifera.
=======
Текст Псевдо-Бернарда, препарированный Дитрихом Букстехуде (курсивом отмечены библейские цитаты, обрамляющие каждый гимн)
1. Ad pedes
Ecce super montes pedes evangelizantis, et annunciantis pacem.
Salve mundi salutare,
Salve Jesu care!
Cruci tuae me aptare vellem vere,
tu scis quare, da mihi tui copiam.
Clavos pedum, plagas duras,
et tam graves impressuras
circumplector cum affectu,
tuo pavens in aspectu,
tuorum memor vulnerum.
Dulcis Jesu, pie deus,
ad te clamo licet reus,
praebe mihi te benignum,
ne repellas me indignum
de tuis sanctis pedibus.
Ecce super montes pedes evangelizantis, et annunciantis pacem.
2. Ad genua
Ad ubera portabimini, ad ubera, et super genua blandicentur vobis.
Salve Jesu, rex sanctorum,
spes votiva peccatorum,
crucis ligno tamquam reus,
pendens homo verus Deus,
caducis nutans genibus.
Quid sum tibi responsurus,
actu vilis corde durus?
Quid rependam amatori,
Qui elegit pro me mori,
ne dupla morte morerer?
Ut te quaeram mente pura,
sit haec mea prima cura,
non est labor et gravabor,
sed sanabor et mundabor,
cum te complexus fuero.
Ad ubera portabimini, ad ubera, et super genua blandicentur vobis.
3. Ad manus
Quid sunt plagae istae in medio manuum tuarum?
Salve Jesu, pastor bone,
fatigatus in agone,
qui per lignum es distractus,
et ad lignum es compactus
expansis sanctis manibus.
Manus sanctae, vos amplector,
et gemendo condelector,
grates ago plagis tantis,
clavis duris, guttis sanctis,
dans lacrymas cum osculis.
In cruore tuo lotum
me commendo tibi totum,
tuae sanctae manus istae
me defendant, Jesu Christe,
extremis in periculis.
Quid sunt plagae istae in medio manuum tuarum?
4. Ad latus
Surge, amica mea, speciosa mea, et veni, columba mea in foraminibus petrae, in caverna maceriae.
Salve latus salvatoris,
in quo latet mel dulcoris,
in quo petet vis amoris,
ex quo scatet fons cruoris,
qui corda lavat sordida.
Ecce tibi appropinquo,
parce, Jesu, si delinquo,
verecunda quidem fronte,
ad te tamen veni sponte
scrutari tua vulnera.
Hora mortis meus flatus
intret Jesu, tuum latus,
hinc expirans in te vadat,
ne hunc leo trux invadat,
sed apud te permaneat.
Surge, amica mea, speciosa mea, et veni, columba mea in foraminibus petrae, in caverna maceriae.
5. Ad pectus
Sicut modo geniti infantes rationabiles, et sine dolo concupiscite,
ut in eo crescatis in salutem. Si tamen gustatis quoniam dulcis est Dominus.
Salve, salus mea, deus,
Jesu dulcis, amor meus,
salve, pectus reverendum,
cum tremore contingendum,
amoris domicilium.
Pectus mihi confer mundum,
ardens, pium, gemebundum,
voluntatem abnegatam,
tibi semper conformatam,
juncta virtutum copia.
Ave, verum templum dei,
precor miserere mei,
tu totius arca boni,
fac electis me apponi,
vas dives, deus omnium.
Sicut modo geniti infantes rationabiles, et sine dolo concupiscite,
ut in eo crescatis in salutem. Si tamen gustatis quoniam dulcis est Dominus.
6. Ad cor
Vulnerasti cor meum, soror mea, sponsa, vulnerasti cor meum.
Summi regis cor, aveto,
te saluto corde laeto,
te complecti me dilectat
et hoc meum cor affectat,
ut ad te loquar, animes.
Per medullam cordis mei,
peccatoris atque rei,
tuus amor transferatur,
quo cor tuum rapiatur
languens amoris vulnere.
Viva cordis voce clamo,
dulce cor, te namque amo,
ad cor meum inclinare,
ut se possit applicare
devoto tibi pectore.
Vulnerasti cor meum, soror mea, sponsa, vulnerasti cor meum.
7. Ad faciem
Illustra faciem tuam super servum tuum; salvum me [fac] in misericordia tua.
Salve, caput cruentatum,
totum spinis coronatum,
conquassatum, vulneratum,
arundine verberatum,
facie sputis illita.
Dum me mori est necesse,
noli mihi tunc deesse,
in tremenda mortis hora
veni, Jesu, absque mora,
tuere me et libera.
Cum me jubes emigrare,
Jesu care, tunc appare:
o amator amplectende,
temet ipsum tunc ostende
in cruce salutifera.
Amen.
PS1. Леша, извинясь, что в последний момент передумал и решил стилизовать на церковнославянский манер (по-моему неплохо :) ).
PS2. Русский подстрочник сделаю, но постепенно (много дел в реале).
Исправлены опечатки (26.09.04, 29.09.04)
